Қазақстанда кәмелетке толмағанның ЖК ашу мүмкіндігі

Кәсіпкерлікке ұмтылыс тек ересектерге ғана емес, 18 жасқа толмаған кәмелетке толмағандарға да тән. Қазақстанда кәмелетке толмағандардың жеке кәсіпкерлік (ЖК) ашуына заңды түрде рұқсат етілген. Бұл процесс бірнеше заңнамалық актілермен реттеледі, оның ішінде ҚР Кәсіпкерлік кодексі, Азаматтық кодекс және Салық кодексі бар.

Жеке кәсіпкерлік дегеніміз, ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 30-бабына сәйкес, азаматтардың өз мүлкіне негізделген, таза табыс алуға бағытталған дербес қызметі болып табылады. ЖК ашу үшін кәмелетке толмағандар салық органына өтініш беріп, заңды өкілдерінің келісімін алуы тиіс. Егер ата-аналарының екеуі де рұқсат бермесе, кәмелетке толмаған адамның некеге тұрғаны туралы куәлік, қамқоршылық органының шешімі немесе соттың кәмелетке толмағанды толық әрекетке қабілетті деп тану туралы шешімі ұсынылуы керек.

Кәмелетке толмағанның әрекетке қабілеттілігі 14 жасқа толғанда шектеледі. 14 жастан 18 жасқа дейінгі жастар мәмілелерді заңды өкілдерінің келісімімен жасай алады. 14 жасқа толмаған балалар ЖК аша алмайды. Ал 14-тен 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздері жасаған мәмілелер үшін жауап бере алады, бірақ олар заңды өкілдерінің рұқсатынсыз ЖК аша алмайды.

Эмансипация – кәмелетке толмағанның толық әрекетке қабілеттілігін алу процесі. ҚР Азаматтық кодексінің 22-1-бабына сәйкес, 16 жасқа толған кәмелетке толмағандар өздері еңбек шарты бойынша жұмыс істеп жүргенде немесе заңды өкілдерінің келісімімен кәсіпкерлік қызметпен айналысқанда толық әрекетке қабілетті деп танылады. Эмансипация рәсімі қамқоршылық органының шешімі немесе сот шешімі арқылы жүзеге асырылады.

Эмансипация алу үшін кәмелетке толмаған адам қамқоршылық органына өтініш беріп, өзін-өзі қамтамасыз етуі тиіс. Егер ата-анасының бірі келісім бермесе, қамқоршылық органы ата-ананың уәждерін тыңдайды. Егер уәждер маңызды деп танылса, эмансипацияға бас тартылуы мүмкін. Ата-анасының екеуінің де орналасқан жері анықталмаса, кәмелетке толмаған адам сотқа жүгіну құқығына ие.

Кәмелетке толмаған адам некеге тұрса, ол да толық әрекетке қабілеттілікке ие болады. Некенің мемлекеттік тіркеуін жүргізу органдары некелік жасты 2 жылға дейін төмендетуі мүмкін, егер жүктілік немесе ортақ баланың дүниеге келуі себеп болса. Некеге тұру кезінде кәмелетке толмаған адам ЖК ашу құқығына ие болады.

Кәмелетке толмаған адам толық әрекетке қабілеттілік алғаннан кейін, ЖК тіркеуге құқығы бар. Алайда, кейде салық органдары кәмелетке толмағанның толық әрекетке қабілеттілігін растайтын құжаты болса да, ЖК тіркеуден бас тартуы мүмкін. Мұндай жағдайда жоғары тұрған органға шағымдану қажет.

Нашли ошибку?