Беременность и свобода: как женщине покинуть работу по собственному желанию?

Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі (ҚР ЕК) декреттік демалыстағы, жүкті немесе босанған әйелдердің құқықтарын қорғайды. Жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға кейбір жағдайларда тыйым салынады. Дегенмен, декретте отырған әйелдер өз еркімен жұмыстан шығу құқығына ие. Осындай жұмыстан шығуды қалай рәсімдеу керек?

ҚР ЕК-ке сәйкес, декреттегі әйелдер үшін өз еркімен еңбек шартын бұзу туралы арнайы талаптар жоқ. Олар да қалған қызметкерлер сияқты, еңбек шартын өз еркімен бұзуға құқылы. Ол үшін жұмыс берушіні жазбаша түрде кемінде бір ай бұрын хабардар ету қажет (ҚР ЕК 56-бап).

Декреттегі әйелдің «өз еркімен» жұмыстан шығу кезіндегі әрекеттер алгоритмі:

1. Қызметкер әйел еңбек шартын бұзу туралы жазбаша өтініш береді, онда еңбек шартын бұзу күні көрсетілуі тиіс. Бұл күн өтініш берілген күннен бір айдан ерте болмауы керек.
2. Егер тараптар келіссе, еңбек шартын мерзімінен бұрын (бір ай күтпей) бұзуға болады. Бұл жағдайда жұмыс беруші қызметкер әйелге жазбаша келісім береді немесе өтініштің өзіне қарар қояды.
3. Еңбек шартын бұзу туралы бұйрық шығарылады, ҚР ЕК 49-бабы 5) тармақшасы және 56-бап 1-тармағына сілтеме жасай отырып: хабарлау мерзімі (бір ай) өткен соң, немесе жұмыс беруші жазбаша келісім берсе, одан ерте.
4. Еңбек шарты тоқтатылған күні қызметкер әйелге еңбек қызметін растайтын құжаттар беріледі (ҚР ЕК 35-бабы және 62-бап 1-тармағы).
5. Еңбек шарты тоқтатылғаннан кейін 3 жұмыс күнінен кешіктірмей, қызметкер әйелге істеген уақыты үшін жалақысы, пайдаланылмаған жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы үшін өтемақы немесе демалыс күндері үшін өтемақы төленеді (ҚР ЕК 113-бап 4-тармақ).
6. Қызметкер әйелдің талабы бойынша, өтініш жасаған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде жұмыс беруші мамандығын, жұмыс уақытын және жалақы мөлшерін көрсететін анықтаманы, сондай-ақ қызметкердің біліктілігі мен жұмысқа қатынасын қамтитын мінездеме-рекомендацияны береді (ҚР ЕК 62-бап 2-тармақ).

Егер еңбек дауы туындаса, еңбек құқығына маманданған заңгердің кеңесіне жүгіну қажет. Сондай-ақ бухгалтерлік есеп жүргізу мен салық салуға қатысты мәселелер бойынша консультациялық қызметтерді алуға болады.